Nazwiska widok główny

SZAFAROWICZ

Nazwisko Szafarowicz to forma pierwotnie patronimiczna (odojcowska), utworzona popularnym w nazewnictwie kresowym formantem –owicz od nazwy osobowej Szafar, powstałej przez spolszczenie niemieckiego Schaffer. Szafar(z) to: 1. klucznik, włodarz, gospodarz, rządca („Gdyś jest szafarzem u pana albo u króla jakiego, izali nie według woli pańskiej skarbem szafujesz”?), 2. pisarz kupiecki na wicinie, 3. dozorca lasu wyrębowanego, który drzewo wydaje, 4. naczelnik poborców, odbierający od nich pieniądze i rachunki, 5. wojskowy urzędnik celny na Ukrainie, 6. pomocnik żupnika wielickiego, 7.

SZAFIRSKI

Nazwisko utworzone przyrostkiem –ski od rzeczownika szafir, czyli: 1. przezroczysta odmiana korundu, 2. przenośnie kolor szafiru, 3. złośliwie ‘rubel’. Potencjalną podstawą nazwiska jest także rzeczownik szafirz, czyli ‘szafarz’, tzn. 1. klucznik, włodarz, gospodarz, rządca, 2. pisarz kupiecki na wicinie, 3. dozorca lasu wyrębowanego, który drzewo wydaje, 4. naczelnik poborców odbierający od nich pieniądze i rachunki, 5. wojskowy urzędnik celny na Ukrainie, 6. pomocnik żupnika wielickiego, 7. gospodarz huty w Olkuszu, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 554. Por.

SZAFRAŃSKI

Nazwisko utworzono przyrostkiem –ski/-ska od nazwy osobowej Szafran, ta od rzeczownika szafran, czyli ‘rodzina z rośliny kosaćcowatych’, por. też szafranić: 1. zaprawiać szafranem, 2. farbować jak szafran, żółcić, a także szafraniec ‘człowiek o rudych włosach, rudzielec’ – zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 555. Por. także nazwę miejscową Szafranki, odnotowaną na terenie byłego powiatu białostockiego – zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t.  XI s. 637. Nazwę osobową Szafrański odnotowano na terenie Polski w 1696 roku (zob. K.

SZAGADYN

Nazwisko można wywodzić od sag ‘płaszcz wojskowy’ (z łacińskiego sagum) lub saga, czyli: 1. na sagę = na ukos, na skos, skośnie, po przekątnej, 2. „bajeczno-poetyckie bajanie skandynawskie” (ze skandynawskiego saga), zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 6

SZAGAŁA

 

Nazwisko Szagała można wywodzić od sag ‘płaszcz wojskowy’ (z łacińskiego sagum) lub saga, czyli: 1. na sagę = na ukos, na skos, skośnie, po przekątnej, 2. „bajeczno-poetyckie bajanie skandynawskie” (ze skandynawskiego saga), zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t.Słownik warszawski, t. VI, s. 6.

SZAJKOWSKI

Nazwisko Szajkowski można wywodzić od nazwy miejscowej: I.  Sajków, z terenu Kresów Wschodnich, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 390; II. Szajki w byłym województwie mińskim, zob. Jan Siwik, Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich, Warszawa 2010, s. 691, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 769, http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/Tom_XI/769

SZAJMAN

 Nazwisko Szajman jest formą pochodną od niemieckiej nazwy osobowej Seimann, ta z kolei pochodzi od imienia pochodzenia hebrajskiego Simon, oznaczającego pierwotnie 'Bóg wysłuchał', zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 390.

SZAJNER

To nazwisko jest spolszczoną graficznie formą niemieckiej nazwy osobowej Scheiner, ta zaś pochodzi od rzeczownika Scheiner 'upoważniony pełnomocnik sądowy' (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 519). Por. też szajn 'złoty' - rodzaj pieniądza i szajny 'wyborny, znakomity' - "któraż to skała, która pieczara brząknie szajnego sławą Cezara?" (Słownik gwar polskich J. Karłowicza t.V, Kraków 1907, s. 280; tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 556). Por. też nazwę miejscową Szajno - wieś w powiecie kowelskim i futor nad rz. Mukszą w pow.

SZAKOWICZ

Nazwisko ma kilka możliwych podstaw: I. rzeczownik sak, czyli: 1. worek, miech, torba, 2. gatunek przestronnej szafy, 3. sieć na ptaki i ryby, 4. długi kaptur, który wkładają na głowę członkowie bractwa religijnego w trakcie procesji, 5. skóra cielęca wyprawna, II. imię Isak, III. niemiecką nazwę osobową Schak, która ma również kilka potencjalnych źródeł: 1. schak ‘grabież, rabunek, zdobycz’, 2. Scacco ‘potrząsać, 3. Schack < Gotschalk, 4. sac ‘worek, torba’, też ‘brzuch, żołądek’, Z. Klimek, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych.

SZALLA

To nazwisko pochodzi od bazy S(z)al, na której powstanie mogły mieć wpływ następujące elementy: imiona typu Salomon, Salezy, niemiecka nazwa osobowa Sal, czasowniki szaleć 'zachowywać się gwałtownie' i szalić 'oszukiwać, kłamać' ("Matacze ludzi szalą dla pieniędzy"), rzeczowniki szał 'atak szaleństwa', szala 'część wagi'. (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 391). E. Breza wymienia jeszcze inne znaczenia powyższych czasowników: 1. żartować, wściekać się.

SZAŁA

To nazwisko zdaniem Prof. Rymuta (Nazwiska Polaków, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 391) pochodzi od bazy S(z)al, na której powstanie mogły mieć wpływ następujące elementy: imiona typu Salomon, Salezy, niemiecka nazwa osobowa Sal, czasowniki szaleć 'zachowywać się gwałtownie' i szalić 'oszukiwać, kłamać' ("Matacze ludzi szalą dla pieniędzy"), rzeczowniki szał 'atak szaleństwa', szala 'część wagi'.   Prof. Breza wymienia jeszcze inne znaczenia powyższych czasowników: 1. żartować, wściekać się.

Strony