ŻURAKOWSKINazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Żuraki z byłego powiatu bohorodczańskiego albo Żuraków z byłego powiatu samborskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 856 lub od rzeczownika żurak, czyli: 1. garnek lub dzbanek, w którym się wyrabia barszcz, żur, 2. chłop ze słomy, którego stawiają parobcy w stodole na poniedziałek wielkanocny, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 726. |
ŻURAWSKINazwisko można wywodzić od przezwiska Żuraw, to od rzeczownika żuraw 1. ‘nazwa ptaka’, 2. ‘przyrząd do wyciągania wody’, kiedyś pisane żóraw < żer- ‘krzyczeć’, nazwa od odgłosu wydawanego przez ptaka (zob. Słownik etymologiczny A. Brücknera, s. 666, i E. Breza, Nazwiska Pomorzan, t. I s. 451). Inną możliwościa interpretacyjną jest wywodzenie go od nazwy miejscowej Żuraw (byłe powiaty: wieluński, sieradzki, częstochowski, lubartowski rzeczycki), Żurawa (były powiat berdyczowski) lub Zuraw (były powiat częstochowski) – zob. |
ŻUROWSKINazwisko można wywodzić od nazwy miejscowej Żurowa z byłego powiatu jasielskiego lub Żurów z byłego powiatu odolanowskiego, por. także Żurowo z byłego powiatu świeckiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 868. Nazwę osobową Żurowski odnotowano na terenie Polski w 1437 roku, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 766. |
ŻWANNazwisko pochodzi prawdopodobnie od nazwy miejscowej Żwan „dawniej Żwangród, wieś nad rzeką tej nazwy, dopływu Dniestru, powiat mohylowski, okręg polski, parafia katolicka i sąd w Jaryszowie”, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 870. Można je też wywodzić od formy zwan(y), ta od zwać, czyli: 1. wołać, przyzywać, nawoływać, 2. nazywać, mianować, 3. nazywać się, nosić nazwę, mieć imię, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 633, zob. też K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 748. |
ŻWIRUKNazwisko Żwiruk pochodzi od rzeczownika żwir. Oznaczał on kiedyś, podobnie jak teraz, ‘piasek gruboziarnisty, drobniuchne kamyczki w wielkiej masie’, Słownik języka polskiego, tzw. warszawski, t. VIII, s. 656. |
ŻYCHELSKINazwisko pochodzi od nazwy miejscowości Żychlin, odnotowanej na terenie byłych powiatów: kutnowskiego i pleszewskiego, – zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 876-878. Por. też żucholić ‘krajać, rznąć niezgrabnie’ (Słownik gwar polskich, t. VI, s. 449). To nazwisko odnotowuje już Słownik staropolskich nazw osobowych (t. VI, s. 233). K. Rymut podaje, iż nazwa była zapisana już w 1466 r. (zob. Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 764). |
ŻYCZYŃSKINazwisko utworzono przyrostkiem –ski od nazwy miejscowej Życzyn (odnotowanej na terenie byłych powiatów: garwolińskiego i prużańskiego) lub Życiny (odnotowanej na terenie byłego powiatu stopnickiego) albo Życin (z terenu byłego powiatu bobrujskiego) - zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 879. |
ŻYGOWSKINazwisko Żygowski, odnotowane już w 1607 roku, pochodzi przypuszczalnie od zygać ‘drażnić kogoś, dokuczać, ruszać kogoś drażniąc’, zob. Słownik warszawski języka polskiego, t. VIII s. 671; K. Rymut „Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, t. II, s. 750. |
ŻYLIŃSKINazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Żylin z byłego powiatu sochaczewskiego, ihumeńskiego, słuckiego lub Żylina z byłego powiatu nowoaleksandrowskiego albo Żylino z byłej guberni smoleńskiej bądź Żylińskie z byłego powiatu wilejskiego czy Żyliny z byłego powiatu suwalskiego, augustowskiego, pińskiego, trockiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 891-892. |
ŻYWICKINazwisko utworzone przyrostkiem –ski (z uproszczeniem grupy spółgłoskowej –cski > -cki) od nazwy miejscowej Żywicy „wieś i zaścianek poradziwiłłowske nad rzeką Wołką, lew. dopływ Suły, powiat miński” lub Żywiec „miasto powiatowe w Galicyi Zachodniej śród Beskidu Babiogórskiego” – zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, s. 915. Można je też wywodzić od rzeczownika żywica ‘masa bezkształtna, szklista, wypływająca z wielu roślin’ lub od czasownika żywić: 1. robić żywym, wskrzeszać, przywoływać do życia, 2. dawać życie, karmić, hodować, 3. |
ŻYWNANazwisko Żywna można wywodzić wprost od przymiotnika żywy, czyli: 1. żyjący, 2. podobny do kogoś, 3. energiczny, 4. jaskrawy, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VIII, s. 742-744. Słowo żywy jest bardzo stare, pochodzi z języka prasłowiańskiego. Innym rozwiązaniem, które wydaje mi się bardziej prawdopodobne, jest uznanie formy Żywna za utworzoną na drodze derywacji paradygmatycznej (zmiany wzorca odmiany, w tym wypadku z męskiego na żeński) od przymiotnika żywny, czyli: 1. żyzny, żywiący, syty, krzepiący, 2. ożywionym żywy, przy życiu zostającym 3. |
ŻYWOTELNazwisko można wywodzić od rzeczownika żywot (ten zaś pochodzi od przymiotnika żywy), który oznaczał kiedyś – tak jak dzisiaj ‘życie’ – ale też m.in. 1. sposób życia, powołanie, rzemiosło, profesję, zachowanie się, 2. życiorys, 3. zdrowie, 4. brzuch, łono, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, t. VIII, s. 741. |