Nazwisko ma kilka możliwych podstaw: I. rzeczownik sak, czyli: 1. worek, miech, torba, 2. gatunek przestronnej szafy, 3. sieć na ptaki i ryby, 4. długi kaptur, który wkładają na głowę członkowie bractwa religijnego w trakcie procesji, 5. skóra cielęca wyprawna, II. imię Isak, III. niemiecką nazwę osobową Schak, która ma również kilka potencjalnych źródeł: 1. schak ‘grabież, rabunek, zdobycz’, 2. Scacco ‘potrząsać, 3. Schack < Gotschalk, 4. sac ‘worek, torba’, też ‘brzuch, żołądek’, Z. Klimek, Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych.
|
To nazwisko pochodzi od bazy S(z)al, na której powstanie mogły mieć wpływ następujące elementy: imiona typu Salomon, Salezy, niemiecka nazwa osobowa Sal, czasowniki szaleć 'zachowywać się gwałtownie' i szalić 'oszukiwać, kłamać' ("Matacze ludzi szalą dla pieniędzy"), rzeczowniki szał 'atak szaleństwa', szala 'część wagi'. (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 391). E. Breza wymienia jeszcze inne znaczenia powyższych czasowników: 1. żartować, wściekać się.
|
To nazwisko zdaniem Prof. Rymuta (Nazwiska Polaków, t. II L-Ż, Kraków 2001, s. 391) pochodzi od bazy S(z)al, na której powstanie mogły mieć wpływ następujące elementy: imiona typu Salomon, Salezy, niemiecka nazwa osobowa Sal, czasowniki szaleć 'zachowywać się gwałtownie' i szalić 'oszukiwać, kłamać' ("Matacze ludzi szalą dla pieniędzy"), rzeczowniki szał 'atak szaleństwa', szala 'część wagi'. Prof. Breza wymienia jeszcze inne znaczenia powyższych czasowników: 1. żartować, wściekać się.
|
Nazwisko Szałkowski jest formą odmiejscową. Jej potencjalne podstawy etymologiczne stanowią nazwy: Sałki (powiat gostyński, kozienicki, wileński), Sałkowice (powiat płoński, mławski), Szałkowo (powiat wileński), zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 393, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. X, s. 222, t. XI, s. 773-774. Jan Siwik („Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich”, Warszawa 2010, s. 691) odnotowuje szlachecką rodzinę o tym nazwisku – „Szałkowski, 1674, woj. łęczyckie”.
|
Nazwisko Szambelan pochodzi od tak samo brzmiącego rzeczownika. Miał on następujące znaczenie ‘wysoki urzędnik dworski, pełniący urząd na pokojach monarszych przy stole panującego w czasie uroczystości dworskich, podkomorzy’, wyraz pochodzi od francuskiego chambellan, zob. tzw. Słownik warszawski języka polskiego, red. J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, t. VI, s. 561. Miejsce zamieszkania osób noszących to nazwisko przedstawia strona: https://nazwiska-polskie.pl/Szambelan
|
Nazwisko można wywodzić od nazwy miejscowej Szama, odnotowanej na terenie dawnego hrabstwa szaryskiego na Węgrzech (zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI, s. 775). Jego pochodzenie można łączyć także z niemiecką nazwą osobową Saam zob. R. Kohlheim, Familiennamen. Herkunft und Bedeutung, Manheim 2005, s. 566.
|
Nazwisko pochodzi od nazwy miejscowej Szamocin z byłego powiatu warszawskiego, radzimińskiego, chodzieskiego lub Szamoty z byłego powiatu warszawskiego i błońskiego, zob. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XI, s. 756 i nn. Można je także wywodzić od czasownika szamotać, czyli: por. także szamoda ‘sygnał z twierdzy chcącej się poddać’, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 561-562. Nazwę osobową Szamocki odnotowano na terenie Polski w 1628 r., zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 395.
|
Nazwisko powstało przez połączenie Szan < San, to zaś od imienia Aleksander lub rzeczownika sanie (zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 395) ze spolszczonym graficznie Fisch, to od niemieckiego Fisch ‘ryba’. Ewentualnie 1 człon nazwiska może pochodzić od niemieckiego zdrobnienia imienia Johannes: Schan, wtedy podstawę nazwiska stanowiłoby przezwisko, które można by przetłumaczyć na polski jako Jasiek Ryba, przenośnie Rybak.
|
Nazwisko proste, od nazwy miejscowej Szapki w byłym powiecie mińskim, orszańskim, łuckim, witebskim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XI s. 791, t. XV cz. 2 s. 638. Por. też Schapke, zniemczony wariant polskiego apelatywu żabka < żaba M. Gottschald, Deutsche Namekunde. Unsere Familiennamen nach ihrer Bedeutung, Berlin 1954 s. 505, 621.
|
Potencjalną podstawę nazwiska stanowi imię Sofron/Sopron, używane w Kościele prawosławnym, pochodzące od greckiego Sophrónios, te zaś od sōdzō ’zachować, ocalić’ i phrḕn ‘myśl, umysł’, K. Rymut, Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny, Kraków 2001, t. II, s. 459, imię po zmianach fonetycznych i morfologicznych stało się podstawą licznych nazw osobowych, m.in. Szapracki, Szaprak i przypuszczalnie Szaprowski. Jan Siwik („Encyklopedia nazwisk i przydomków szlacheckich”, Warszawa 2010, s.
|
Pochodzenie nazwiska można łączyć z rzeczownikiem szarafan = sarafan, czyli: 1. sukmana chłopów rosyjskich, 2. szeroka suknia wierzchnia wieśniaczek rosyjskich, otwarta z przodu, 3. szlafrok męski albo damski otwarty z przodu, zob. tzw. Słownik warszawski, t. VI, s. 32. Nazwisko można wywodzić także od znanego w Polsce od XIII wieku imienia pochodzenia hebrajskiego Serafin, to od serāphīm ‘płonący, palący’, zob. K. Rymut, Nazwiska Polaków, t. II, s. 409. Por. także serafin: 1. anioł o sześciu skrzydłach, pałający jak płomień, anioł pierwszej hierarchii spomiędzy 7 chórów niebiańskich, 2.
|
Nazwisko utworzone formantem -ewski od nazwy miejscowej Szarcz, wieś w byłym powiecie międzyrzeckim, Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, Warszawa 1880, t. XI s. 795.
|
